ပြိဳင့္ရိုးရာ၀န္းက်င္ျမွင့္တင္ေရးအဖဲြ႔မွဦးေဆာင္က်င္းပေသာဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ဓေလ့ထုံးတမ္းေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈဆိုင္ရာအာရွအဆင့္အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ ကိုအင္းယားလိတ္ဟိုတယ္ရန္ကုန္ျမိဳ႔တြင္ ၂၈.၈.၂၀၁၈ မွ ၃၀.၈.၂၀၁၈ထိ၃ရက္တာျပဳလုပ္က်င္းပခဲ့ပါသည္။
ေဆြးေႏြးပဲြတြင္အဓိကအားျဖင့္ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ရိုးရာဓေလ့ဆိုင္ရာေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈအခြင့္အေရးမ်ားအေၾကာင္း ၊ေျမယာအသုံးခ်မႈႏွင့္ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏အခန္းက႑မ်ားအေၾကာင္းႏွင့့္ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကိုတုံ႔ျပန္ရာတြင္ဌာေနတိုင္းရင္းသူမ်ား၏ အခန္းက႑မ်ားအေၾကာင္းကိုေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကပါသည္။
ပထမရက္တြင္
ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွ ဆရာမ Atty.Edna Maguigad(Regional policy and governance adviser, NTFP Asia) မွေျမယာ၊ပိုင္နက္နယ္ေျမမ်ား၊သဘာ၀သယံဇာတႏွင့္သစ္ေတာကဏၭမ်ားတြင္ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ဳိးသမီးမ်ား၏အခြင့္အေရးႏွင့္ဆက္စပ္ျပီးဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ဥပေဒမ်ားအေၾကာင္းကိုတင္ျပေျပာၾကားခဲ့ပါသည္။
Indigenous women rights to land, natural resources including forests in law and policies in the Philippines_ Atty.Edna Maguigad( (Regional policy and governance adviser, NTFP Asia)
*********************************************************************
ဆရာမေနာ္ခူခူဂ်ဴး(ဒို႔ေျမကြန္ယက္)မွ ရိုးရာဓေလ့ထုံးတမ္းေျမယာအသုံးခ်ျခင္းႏွင့္ေျမယာအခြင့္ေရးဆုိင္ရာဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏အခြင့္အေရးႏွင့္ဆက္စက္ျပီးျမန္မာႏိုင္ငံရွိမူဝါဒမ်ားႏွင္ဥပေဒမ်ားအေၾကာင္းသုံးသပ္တင္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။
OVERVIEW THE IP WOMEN RIGHTS & CUSTOMARY LAND TENURE IN EXISTING LAND RELATED LAW IN MYANMAR_Khu Khu Ju, LIOH
*********************************************************************
နီေပါႏိုင္ငံမွ မွ Dr.Pasang Sherpa,the chairperson of CIPREDမွ ရိုးရာဓေလ့ထုံးတမ္းေျမယာႏွင့္သစ္ေတာအသုံးခ်မႈဆိုင္ရာအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ရႈေထာင့္ဆိုင္ရာသုေတသနအေတြ႕အၾကံဳမ်ားကိုတင္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။
Nepal’s Experience from the Perspectives of indigenous women on customary land and forest tenure system in Nepal_ PasangSherpa, PhD, CIPRED
*********************************************************************
အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးဆိုင္ရာေကာ္မတီမွအတြင္းေရးမွဴးျဖစ္ေသာဆရာမေနာ္စူစန္းနာ လွလွစိုးမွအမွာစကားေျပာၾကားေပးခဲ့သည္။ျငိမ္းခ်မ္းေရးမွာဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၊ဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားႏွင့္ေျမယာပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကလည္းအေရးၾကီးေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။
see more Day One Activities >>
ဒုတိယရက္တြင္
မေလးရွားမွ ဆရာမ Maslah Rompadoမွဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ားေျမယာႏွင့္ပတ္သက္ေသာအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ရိုးရာဓေလ့ဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ားအေၾကာင္းမေလးရွားႏိုင္ငံ၏အေတြ႔ၾကံဳမ်ားကိုတင္ျပခဲ့ပါတယ္။
မေလးရွားႏိုင္ငံရွိဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ေျမယာမ်ားကိုကုမၸဏီမ်ားလာေရာက္သိမ္းယူခဲ့ေၾကာင္းေျပာျပခဲ့ပါတယ္။
Malaysia Experience on IP Women Land Rights & Customary Land Tenure _ Maslah Rompado, IP Organization: Mawasi (Sabah, Malaysia)
*********************************************************************
ဆရာမ Thian Nei Cung, Project Manager, NiNu(Women in Action Group) မွခ်င္းျပည္နယ္ရွိဓေလ့ထုံးတမ္းေျမယာအသုံးခ်မႈႏွင့္ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏အခန္းက႑မ်ားကိုတင္ျပေျပာဆုိခဲ့ပါသည္။ Ashoခ်င္းဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားတြင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္မရွိပဲအမ်ိဳးသားမ်ား၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ေနထိုင္ရပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ေမြးစကပင္ဧည့္သည္ဟုသတ္မွတ္ခံရျပီးအမ်ိဳးသားမ်ားသည္ေမြးစကပင္ပိုင္ရွင္ဟုသတ္မွတ္ခံရပါသည္။ လက္ထပ္ထိမ္းျမားလွ်င္လည္းအမ်ိဳးသားမ်ားသည္မဂၤလာေၾကးေပးျပီးေတာင္းရန္းယူၾကပါတယ္။ ထိုသို႔ေတာင္းရန္းျခင္းေၾကာင့္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအားတန္းတူဟုမသတ္မွတ္ေတာ့ပဲ၀ယ္ထားေသာပစၥည္း၊မိမိအပိုင္ပစၥည္းဟုသာသတ္မွတ္ၾကပါသည္။ လက္ထပ္ျပီးေနာက္အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္အမ်ိဳးသားမ်ားဘက္သို႔သာလိုက္ပါရျပီးအမ်ိဳးသားမ်ိဳးႏြယ္စုထဲသို႔သာ၀င္ရပါသည္။ မိဘအေမြဆက္ခံျခင္းမ်ားတြင္လည္းအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္အမ်ိဳးသားမ်ားထပ္ရရွိမႈနည္းပါးပါသည္။
အိမ္ရွင္ျဖစ္ခြင့္မရွိသည့္ဧည့္သည္မ်ား_ Thian Nei Cung, Project Manager, NiNu(Women in Action Group)
*********************************************************************
ထိုင္းႏိုင္ငံမွဆရာမMs.Katima Leejz(Indigenous women Network)မွထိုင္းႏိုင္ငံရွိဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏မူ၀ါဒေလွ်ာက္လဲျခင္းႏွင့္လႈပ္ရွားမႈမ်ားအေၾကာင္းတင္ျပေျပာဆုိခဲ့ပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္လည္းဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားအေျမာက္အမ်ားရွိပါသည္။အခ်ိဳ႕တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ေျမယာမ်ားကိုဥပေဒမွခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ဥပေဒမွထိုေျမမေနရဟိုေျမမေနရျဖင့္ခ်ဳပ္ကိုင္ျခင္းေၾကာင့္တစ္ခ်ိဳ႕ေသာဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ေျမယာမ်ားဆုံးရံႈးရပါတယ္။ ထိုသို႔ေသာအရာမ်ားအားျပန္လည္တုံ႔ျပန္ရန္ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၀ိုင္း၀န္းျပီးလိုအပ္ေသာစာရြက္စာတမ္းမ်ားျပဳစုျခင္းစည္းလုံးမႈယူျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ထို႔အျပင္အဖဲြ႕စည္းမ်ားျဖင့္ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ျခင္း၊သင္တန္းမ်ားေပးျခင္းမ်ားကိုလည္းျပဳလုပ္ပါသည္။ ထိုသုိ႔လုပ္ေဆာင္ရျခင္းကအနာဂတ္မွာေျမယာဆုံးရံႈးမႈမ်ားမရွိပဲလုပ္ပို္င္ခြင့္မ်ားရယူပို္င္ဆိုင္မႈမ်ားတည္ျမဲရရွိေနဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။
IPs Women advocacy & Movement in Thailand_ Katima Leeja, Indigenous Women Network of Thailand (IWNT)
တတိယရက္တြင္
နီေပါမွ ဆရာ Tunga Bhadra Rai, National Coordinator (NEFIN Climate Change Program) မွ ကမၻာကုလသမဂၢရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းဆုိင္ရာမူေဘာင္ႏွင့္ပဲရစ္သေဘာတူညီခ်က္တြင္ပါရွိေသာရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကိုတုံ႔ျပန္ရာတြင္ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခြင့္ေရးႏွင့္အခန္းက႑အေၾကာင္းကိုတင္ျပေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းသည္ၾကီးမားေသာစိန္ေခၚမႈျဖစ္ပါတယ္။ ထိုျပသနာႏွင့္ပတ္သက္ျပီးညီလာခံမ်ားျပဳလုပ္လ်က္ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္းတိုင္ပင္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ တိုးတက္ျပီးျဖစ္ေသာႏိုင္ငံမ်ားသည္ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆုိဒ္အမ်ားဆုံးထုတ္လုပ္ျပီးရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းျဖစ္ေပၚေစေသာအရာမ်ားျပဳလုပ္ေသာႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္တိုးတက္ဆဲရွိေနေသာႏိုင္ငံမ်ားရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းမ်ားနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ေထာက္ပ့ံကူညီဖို႔တာ၀န္ရွိေၾကာင္းေျပာၾကားခ့ဲပါတယ္။ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ထုတ္လုပ္မႈနည္းပါးေစရန္ REDD+ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားလိုက္နာရန္လိုအပ္ေၾကာင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းတုံ႔ျပန္မႈတြင္ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားကလည္းပါ၀င္ေၾကာင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းဖို႔ရန္အသိပညာမ်ားရွိေၾကာင္း၊သဘာ၀အေၾကာင္းကိုသိရွိျပီးသဘာ၀နဲ႔ရင္းႏွီးသူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ ထို႔အျပင္ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္သစ္ေတာမ်ားကိုဘယ္လိုထိန္းသိမ္းရမည္ကိုလည္းသိရွိၾကသည္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏အခြင့္ေရးႏွင့္အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမ်ားကိုလည္းေလးစားရမည္ျဖစ္ေၾကာင္းေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။
Indigenous Women’s Role and Rights in Climate Change Response: UNFCCC and Paris Agreement vis-à-vis Indigenous Women_Tunga Rai, Nepal Federation of Indigenous Nationalities (NEFIN), Nepal
*********************************************************************
ဆရာမမိုင္သင္းယုမြန္(ခ်င္းလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔)မွရပ္ရြာဌာေနအဆင့္ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကိုတုံ႔ျပန္ရာတြင္ဌာေနတိုင္းရင္းသူမ်ား၏အခန္းက႑ကိုတင္ျပေျပာဆုိခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းဌာေနတိုင္းရင္းသားေတြဟာေရြ႕ေျပာင္းေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။ရပ္ရြာမ်ားေတြကထိန္းသိမ္းေသာသစ္ေတာေတြကပိုမိုေကာင္းမြန္ခိုင္မာေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္ ။ေရြ႕ေျပာင္းေတာင္ယာလုပ္ကိုင္ျခင္း၊သစ္ေတာထိန္းသိမ္းျခင္းမ်ားတြင္လည္း အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏အခန္းကမ်ားဟာလည္းအေရးပါေၾကာင္းေတြ႔ရွိရပါတယ္။ ေရြ႕ေျပာင္းေတာင္ယာ၊ေျမယာလုပ္ကိုင္ျခင္းမ်ားတြင္လည္းအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ၇၅ ရာခိုင္ႏႈန္းလုပ္ကိုင္ေနၾကပါသည္။ဓေလ့ထုံးတမ္းမ်ားအရအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ေျမယာႏွင့္သက္ဆိုင္မႈမရွိဟုဆိုေသာ္လည္းအမ်ိဳးသမီးမ်ားကပဲစီမံခန္႔ခြဲတာမ်ားကိုေတြ႔ရပါတယ္။ စား၀တ္ေနေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈမ်ားလည္းျပဳလုပ္ျပီးသစ္ေတာထိန္းသိမ္းမႈပိုင္းတြင္လည္းပိုမိုေကာင္းမြန္ျခင္းရွိေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့ပါသည္။
Sharing community experience on Promoting Women’s Role in sustainable forest management and livelihoods in Southern Chin_Mai Thin Yu Mon, Director, Indigenous Peoples Development Program, Chin Human Rights Organization
