POINT (ရိုးရား၀န္းက်င္ျမင့္တင္ေရးအဖြဲ႕) မွ ဦးေဆာင္က်င္းပေသာ "ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းအတြက္တုံ႔ျပန္ေရးဆိုင္ရာပူးေပါင္းညွိႏိႈင္းသည့္အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ" ကို Hotel Horizon ေနျပည္ေတာ္ တြင္ 4.10.2018 မွ 6.10.2018 ထိသုံးရက္တာ က်င္းပျပဳလုပ္ခ့ဲပါသည္။
အလုပ္ရုံေဆြးေႏြးပဲြ က်င္းပ ရျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ -
- အသီးသီးေသာမတူညီသည့္ က႑မ်ားမွ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္း တုန္႔ျပန္မႈမ်ား ခ်ိတ္ဆက္မႈႏွင့္ အလံုးစံုေသာ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းတုန္႔ျပန္မႈမ်ားကို နားလည္ရန္။
- အေတြ႔အႀကံဳဖလွယ္ျခင္းႏွင့္ပိုမို ေကာင္းမြန္ေသာ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ ကြာဟခ်က္မ်ား၊ ဦးစားေပးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ေဖာ္ထုတ္ရန္။
- တုန္႔ျပန္မႈတြင္ ေဒသခံဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ပူးေပါင္းပါဝင္ျခင္းမ်ားကို သတ္မွတ္ ေဖာ္ထုတ္ၿပီး ၄င္းလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပဳျမွင့္တင္မည္ကို သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ရန္ တို႔ျဖစ္ပါသည္။
ပထမရက္တြင္
ကိုလွဒြဲ (Program Officer of POINT) မွ နိုင္ငံအလိုက္ဆံုးျဖတ္ထားသည့္ ကတိကဝတ္မ်ား၊ အစိမ္းေရာင္ ရာသီဥတု ရန္ပံုေငြ၊ ေဒသခံမ်ားႏွင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသား ပလက္ေဖာင္း(Local Community and Indigenous Peoples Platform) မ်ားအေၾကာင္းတင္ျပေဆြးေႏြးသြားခ့ဲပါသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ အပူခ်ိန္မ်ားျမင့္တက္လာျခင္း၊ ေတာင္ယာမ်ားပ်က္စီးျခင္း၊ ေရခဲေတာင္မ်ားေပ်ာ္ၾကျပီး ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ျမင့္တက္လာျခင္းအစရွိသည္တို႔ ၾကံဳေတြ႔ေနရပါသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းသည္ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာစိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ျပီး ေရွာင္ေျပးမရေသာအရာျဖစ္သည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မႈမ်ား၊ ဌာေနတိုင္းရင္းမ်ား၏ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈ၊ အသိမွတ္ျပဳမႈမ်ားေဖာ္ေဆာင္မႈ၊ က႑အသီးသီးမွ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ ကိုခ်ိတ္ဆက္မႈရွိေအာင္လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား၊ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္ းတြင္ႏိုင္ငံအလိုက္လုပ္ေဆာင္မႈက႑မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ျပီးတင္ျပေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။
ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းဆိုင္ရာသေဘာတူညီမႈမ်ားႏွင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏အခန္းက႑ _လွဒြဲ (ပိြဳင့္-ရိုးရာ၀န္းက်င္ျမွင့္တင္ေရး)
**********************************************************************************
Ms. Julia Fogerite, (Freelance Consultant) မွ နိုင္ငံတကာမွ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ နုိင္ငံအလိုက္ တင္ျပထားသည့္ ကတိကဝတ္မ်ား အေၾကာင္းကို တင္ျပေဆြးေႏြးသြားခ့ဲပါသည္။ ႏိုင္ငံတကာကေပးတ့ဲကတိက၀တ္ေတြကဘယ္လိုလဲ၊ကိုယ့္ႏိုင္ငံနဲ႔ဘယ္လို ဆက္ဆက္ျပီးလုပ္ေဆာင္မလဲအစရွိသည္ျဖင့္ေျပာျပခ့ဲပါသည္။ ၂၀၁၅ သေဘာတူညီခ်က္အရ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးေခတ္ မတုိင္ခင္က အပူခ်ိန္ ၂ ဒီဂရီထထက္ထပ္မပိုရေအာင္လုပ္ေဆာင္မွာျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသစ္ေတာ၏ လက္ရွိ ၃၀ % သည္ ၾကိဳး၀ိုင္းျဖစ္ျပီး ၁၀ % သည္ သဘာဝထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေတာမ်ားအျဖစ္တည္ေထာင္သြားရန္ ေျမာမွန္းထားသည္္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ လာအို၊ထိုင္း အစရွိသည္တို႔သည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ ၇၀%၊ ၄၀% မ်ားသည္ သစ္ေတာျဖစ္ရမည္ အစရွိသည္ျဖင့္ ကတိမ်ားေပးခ့ဲသည္။ အခ်ိဳ႕လည္း သစ္ေတာမ်ား ျပန္လည္စိမ္းလန္းစိုေျပလာေစရန္ လုပ္ေဆာင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ကတိေပးခ့ဲသည္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံမ်ား ျမန္မာႏို္င္ငံအပါဝင္မ်ားသည္ ရာခိုင္ႏႈန္းအားျဖင့္ အတိအက် မေဖာ္ျပပဲ လုပ္ေဆာင္မည္ဟုသာေျပာဆိုကတိေပးခ့ဲပါသည္။
International Context of NDCs_ Ms. Julia Fogerite, (Freelance Consultant)
********************************************************************************
Mr. Tim Boyle, (Country Technical Advisor, UNREDD) မွ သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္း ႏွင့္ သစ္ေတာအတန္းအစားက်ဆင္းျခင္း မွကာဗြန္ ထုတ္လြတ္မႈေလ်ာ့ခ်ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ကန္ကြန္းလံုၿခံဳမႈ အစီအမံ အေၾကာင္းကို တင္ျပေျပာဆုိခ့ဲပါသည္။ တင္ျပေျပာဆိုရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ရက္ဒ္အေပါင္းလုပ္ငန္းစဥ္၊ ၄င္းလုပ္ငန္းစဥ္ ႏွင့္ ေျမယာအသံုးျပဳမႈ ႏွင့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းျဖစ္စဥ္မ်ား ဆက္ႏြယ္မႈ ကို သိရွိနားလည္ေစရန္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စက္ရုံအလုပ္ရုံမ်ားႏွင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းမ်ားမွ ကာဗြန္ထုတ္လုပ္မႈမွာ ၂၀ % ျဖစ္ျပီး ၈၀% သည္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္း၊ေျမယာအသုံးျပဳျခင္းမ်ားေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကို လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာလုပ္ကိုင္ျခင္း၊သစ္ေတာမ်ားကိုထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ျခင္းမွာ ပါ၀င္ေသာ္လည္း ထုတ္လြတ္မႈ၏ ဘယ္ေလာက္ရာခိိုင္ႏႈံးေလ်ာ့ခ်မည္ကို အတိက်ေျပာဆုိထားျခင္းမရွိေသာႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ သစ္ေတာျပဳန္းတီးရျခင္း၏အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ အၾကီးစားစိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ကိုင္ျခင္း၊ တရားမ၀င္ျဖစ္ေစတရား၀င္ျဖစ္ေစသစ္ခုတ္ျခင္း၊ ထင္းမီးေသြးသုံးစြဲျခင္း၊သစ္ေတာေျမမွစိုက္ပ်ိဳးေျမျဖစ္လာရျခင္း၊ေတာျပဳန္းျခင္းတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။
REDD+:NDC and “Policies and Measures” _ Mr.Tim Boyle, (Country Technical Advisor, UNREDD)
******************************************************************************
ဒုတိယရက္တြင္
ဆရာမ ေဒၚသင္းသင္ဇာဝင္း (ဒုတိယညႊန္ၾကားေရးမွဴး၊ သံယံဇာတႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ၾကီးဌာန၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန)မွ ျမန္မာအစိုးရမွ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္း တံု႔ျပန္မႈမ်ား အေၾကာင္းတင္ျပေျပာဆိုေဆြးေႏြးခ့ဲပါသည္။ ေဆြးေႏြးတင္ျပေျပာဆိုျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရအေနျဖင့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကို တုန္႔ျပန္ရာတြင္ မူဝါဒ၊ အစီအမံ၊ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားေဆာင္ရြက္မႈ ႏွင့္ ၄င္းလုပ္ငန္းစဥ္မ်ား မူဝါဒမ်ား ဆက္စပ္မႈကို နားလည္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ အဓိက အားျဖင့္ ပင္မစီမံကိန္း၊ ဥပေဒ၊ မူဝါဒမ်ား၊ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ႏွင့္ လုပ္ငန္းစဥ္အစီအစဥ္မ်ား အေၾကာင္းကို တင္ျပေျပာဆိုသြားခ့ဲပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႔လာျခင္း၊ မိုးသည္းထန္စြာရြာျခင္း၊ ေရၾကီးေရလွ်ံျခင္း၊မုတ္သုန္အ၀င္ေနာက္က် အထြက္ေစာျခင္း၊မုန္တိုင္းဒဏ္ခံရျခင္း အစရွိသည့္ သဘာသေဘးဒဏ္မ်ားကိုခံစားရပါသည္။ ထိုအရာမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာနိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းျပီး ႏိုင္ငံတကာကို တင္ျပေျပာဆုိခ့ဲေျပာအရာမ်ားကို လည္းေျပာၾကားခ့ဲပါသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းဆိုင္ရာမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီးလည္း ေျပာဆုိေဆြးေႏြးခ့ဲပါသည္။ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးမူဝါဒဆိုင္ရာအေျခခံမူမ်ား(၉ခ်က္)၊မူ၀ါဒဆိုင္ရာလမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား(၆ခ်က္)၊ အေကာင္ထည္ေဖာ္ေဆာင္မည့္နည္းလမ္းမ်ား(၈ခ်က္) ကို လည္း ရွင္းျပေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္ ပင္မလုပ္ငန္းအစီစဥ္မ်ားကိုလည္း အေသးစိတ္ ရွင္းျပ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးခ့ဲပါသည္။
Myanmar Climate Change Policy, Strategy and Master Plan_ Daw Thin Thinzar Win(Environmental conservation department (ECD)
******************************************************************************
ဆရာ ဟုန္းလင္း (UNDP) မွ သဘာဝေဘးအႏၱရာယ္ေလ်ာ့ပါးေရး အေၾကာင္းတင္ျပေျပာဆိုေပးခ့ဲပါသည္။ တင္ျပေျပာဆုိေဆြးေႏြးရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ျမန္မာႏို္င္ငံရွိ သဘာဝေဘးအႏၱရယ္ေလ်ာ့ပါးေရး လုပ္ငန္းစဥ္ (Disaster Risk Reduction)ႏွင့္ NAPA အေၾကာင္းသိရွိနားလည္ သေဘာေပါက္ေစရန္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ အၾကီးမားဆုံး ခံစားေနရေသာ သဘာ၀ေဘးဒဏ္မ်ားမွာ ေရၾကီးေရလွ်ံျခင္း၊ေျမျပိဳျခင္း၊မိုးေခါင္ျခင္းႏွင့္ စိုက္ပ်ိဳးေျမမ်ား မေကာင္းျခင္းအစရွိေသာအရာမ်ားကို ခံစားေနရပါသည္။
Disaster Risk Reduction (DRR) in Myanmar_ Mr.Houng Ling (UNDP)
************************************************************************
ဆရာ U Aung Myint, General Secretary, REAM မွ စြမ္းအင္က႑ အေၾကာင္းတင္ျပေျပာဆုိေဆြးေႏြးသြားခ့ဲပါသည္။ တင္ျပေျပာဆိုျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စြမ္းအင္က႑ဆိုင္ရာ အစီအမံမ်ား၊ ၄င္းအစီအမံမ်ားသည္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကို မည္သို႔တုန္႔ျပန္မႈမ်ားကို နားလည္သိရွိေစရန္ျဖစ္ပါသည္။ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးခ့ဲေသာေခါင္းစဥ္မ်ားမွာ အမ်ိဳးသား လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား ပင္မစီမံခ်က္၊ ျပန္လည္ျပည့္ၿဖိဳးၿမဲ စြမ္းအင္ အေၾကာင္းတင္ျပ ေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။ ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ ႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အတြက္ စြမ္းအင္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို လည္းေျပာဆုိခ့ဲပါသည္။ ျပန္ျပည့္ၿမဲစြမ္းအင္ အသံုးႏႈံးႏွင့္ ေၾကာင္းအေသးစိတ္ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျပီး၊ စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္မ်ား( ေနစြမ္းအား၊ေလစြမ္းအား၊ေရစြမ္းအား၊ စေသာ) အေၾကာင္းလည္း အေသးစိတ္ေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။ စြမ္းအင္အမ်ိဳးအစားမ်ားအေၾကာင္းကိုလည္းေျပာၾကားခ့ဲပါသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းအားတုံ႕ျပန္ရန္ျမန္မာနုို္င္ငံ၏ ကတိကဝတ္အင္ဒီစီတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ စြမ္းအင္ဆုိင္ရာအခ်က္လက္မ်ားကို လည္းလက္ေတြ႔ႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ကိန္းဂဏန္းမ်ားကို အသံုးျပဳသင့္ေၾကာင္း၊ ေနာက္ထပ္မွန္ ကုလသမဂၢရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းမူေဘာင္ (UNFCCC)သို႔ထပ္မွန္တင္ျပရာတြင္ ဌာေနတုိင္းရင္းသားမ်ားအျပင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈဒဏ္ကို ခံစားရေသာေဒသခံျပည္သူမ်ားပါပါဝင္ရန္ ဖိတ္ေခၚသင့္ေၾကာင္း အျပဳသေဘာ ေထာက္ျပသြားပါသည္။
RENEWABLE ENERGY and ENERGY for DEVELOPMENT_ Aung Myint (General Secretary)
*********************************************************************************
ဆရာ Saw Hto Lwi မွ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွ လက္ရွိလုပ္ေဆာင္ေနေသာ အေၾကာင္းအရာ၊ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို တင္ျပေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးတြင္ထိခိုက္မႈမ်ားရွိပါသည္။ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္တစ္ခု က်ေရာက္တိုင္း ၂၂% စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ကို ထိခိုက္ပ်က္စီးေစပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း ထိခိုက္ပ်က္ဆီးမႈပမာဏမွာ မိုးေခါင္ေရရွားျခင္းေၾကာင့္ ၈၀% ေက်ာ္ထိခိုက္ျပီး၊ ေလမုန္တိုင္း၊ေရၾကီးျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ၁၀% ေက်ာ္ ထိခိုက္ပ်က္စီးပါသည္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးဟုေျပာလိုက္လွ်င္ သီးႏွံ ကိုသာ မဟုတ္ပဲ ေမြးျမဴေရး ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္မ်ားလည္းပါ၀င္ျပီး စားနပ္ရိကၡာဖူလုံမႈမ်ားႏွင့္ဆက္ဆက္ေနပါသည္။ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္အလိုက္ စိုက္ပ်ိဳးေရးဆိုင္ရာထိခိုက္ပ်က္စီးေစေသာ အရာမ်ားမွာ သီးႏွံမ်ားႏွင့္ စိုက္ပ်ိဳးေျမ၊ မ်ိဳးေစ့၊ လယ္ယာသုံးစက္ကိရိယာ၊ ေမြးျမဴေရးတိရိစာၦန္မ်ား၊ ငါးႏွင့္ေရထြက္လုပ္ငန္း၊ ၀င္ေငြ၊ ကုန္စည္ေစ်းကြက္ဆိုင္ရာမ်ားစြာကို ထိခိုက္ပါသည္။ ရာသီဥတုႏွင့္ကိုက္ညီတ့ဲစိုက္ပ်ိဳးေရးျဖစ္ထြန္းေအာင္ျမင္မႈွႏွင့္ စားနပ္ရိကၡာဖူလုံမႈကို အေထာက္ကူျဖစ္ေစမည့္စိုက္ပ်ိဳးေရးစနစ္မ်ားအေၾကာင္းႏွင့္ စနစ္၏ရည္ရြယ္အေၾကာင္းေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။ စနစ္၏ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းႏွင့္၀င္ေငြတိုးမႈကို ေရရွည္တစ္သမတ္တည္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္၊ ေျပာင္းလဲေနသည့္ရာသီဥတုႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြမႈႏွင့္ ခံႏိုင္ရည္ရွိမႈျဖစ္ေပၚလာေစရန္၊ ျဖစ္ႏိုင္သည့္ေနရာမ်ားတြင္ ဖန္လုံအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ေလ်ာ့ခ်မႈျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအရာမ်ားကို ပန္းတိုင္ထားျပီး ျပဳလုပ္သြားမယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဆြးေႏြးေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။
Climate Smart Agriculture (CSA) _ Saw Hto Lwi
တတိယရက္တြင္
ဆရာမ Ms. Amy Ruelos Maling, WWF မွ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား ႏွင့္္ ေဒသခံမ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားသည့္ နယ္ေျမမ်ား အေၾကာင္းကို ေျပာဆိုတင္ျပခ့ဲပါသည္။ တင္ျပေျပာဆုိျခင္း၏ရည္ရြယ္ခ်က္အားျဖင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားသည့္ နယ္ေျမမ်ား၊ နိုင္ငံတကာ အခင္းအက်င္း အရ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားသည့္ နယ္ေျမမ်ား အေၾကာင္းကို သိရွိေစလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတြင္ တိုင္ဖုန္းမုန္တိုင္းက်ေရာက္ခ်ိန္တြင္ ၾကိဳတင္ခန္႔မွန္းထားခ်က္မွာ တစ္နာရီ မိုင္၂၀၀ ႏႈန္းျဖစ္ေသာ္လည္း တစ္နာရီ ၁၆၀ ႏႈနး္ျဖင့္က်သြာေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ အရွိန္ႏႈန္းေလ်ာ့သြားျခင္းကိုရွာေဖြေသာအခါ သစ္ေတာမ်ားဖုံးလႊမ္းေန သည့္ေတာင္တန္းမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟုသိရွိခ့ဲရသည္။ ICCA ဆိုသည္မွာ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားက ထိန္းသိမ္းေစာက္ေရွာက္ျပီး ေနထိုင္ၾကေသာ သစ္ေတာ၊ေရေျမေဒသ၊ေတာင္တန္း၊ျမစ္ေခ်ာင္းအင္းအိုင္းမ်ား ႏွင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားေစာင့္ေရွာက္လုပ္စားေနထိုင္ ေနၾကေသာဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားျဖစ္သည္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ဆက္ႏြယ္ေနျပီးတန္ဖိုးထားမွီခိုေနထိုင္ေသာသူမ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ထိန္းသိမ္းဖို႔အစြမ္းအစမ်ားစြာရွိပါသည္။ ICCA ရွိျခင္းေၾကာင့္ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းကိုထိန္းသိမ္းရာေရာက္ျပီး သူတို႔၏ အခြင့္ေရးကိုလည္း အသိမွတ္ျပဳျမင့္တင္ႏိုင္ပါသည္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားရွိေနသေရြ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကိုလညး္ထိန္းသိမ္းထားရာေရာက္ပါသည္။ ဖိလစ္ပိုင္တြင္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ဘိုးဘြားပိုင္နယ္ေျမမ်ားထဲရွိ ICCA ကို အစိုးရမွလက္ခံျပီး အသိမွတ္ျပဳခံခ့ဲရသည္။ ICCA ၏ မတူညီေသာအမ်ိဳးအစားမ်ား၊ ဘယ္လိုေနရာမ်ိဳးတြင္လုပ္ေဆာင္ေနျခင္း၊ ဘယ္လိုအသိမွတ္ျပဳျခင္းခံရမလဲ အစရွိတ့ဲ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အေသးစိတ္ေျပာဆိုေဆြးေႏြးသြားေပးခ့ဲပါသည္။
Indigenous and community conserved territory and areas (ICCAs) _ Ms. Amy Ruelos Maling, WWF
********************************************************************************
ကိုလင္းဟုန္း (POINT Program Coordinator) မွ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ လုိက္ေလ်ာညီေထြေနႏိုင္ရန္ ေထာက္ပ့ံေပးျခင္း (REDD+ အေနျဖင့္အေကာင္အထည္ေဖာ္ထားေသာျပည္သူပိုင္အစုအဖြဲ႔ပိုင္သစ္ေတာမွသင္ခန္းစာမ်ား) အေၾကာင္း ေလ့လာသုံးသပ္ရွာေဖြထားေသာအရာမ်ားကို တင္ျပေျပာဆိုခ့ဲပါသည္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြေနျခင္း၊ ျမန္မာ NAPA အေၾကာင္း၊ REDD+ ႏွင့္ လုိက္ေလ်ာညီေထြေနထိုင္ျခင္းဆက္စပ္မႈ၊ ဌာေနတိုင္းရင္းသားေတြက သူ႔ဟာသူ သဘာ၀ေျပာင္းလဲျခင္းမွာ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာေနျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျပီးလုပ္ေဆာင္တ့ဲလိုက္ေလ်ာညီေထြေနထိုင္ျခင္း ႏွင့္ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား၏ရလဒ္မ်ား အရ အၾကံဳျပဳခ်က္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကိုတင္ျပေျပာဆိုေပးခ့ဲပါသည္။
Supporting Climate Change Adaptation of Indigenous Communities in Myanmar: Lessons Learned from Community Forestry for REDD+ _ Ko Ling Houng (POINT Program Coordinator) See more presentation>>
*****************************************************************************
ဆရာမ လြင္မာေအး (Green Rights Organization) မွ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား ေပၚအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ စစ္တမ္းေကာက္ယူရာတြင္ ေလ့လာေတြ႔ရွိမႈမ်ားအေၾကာင္းကို တင္ျပခ့ဲပါသည္။ စစ္တမ္းေကာက္ခ့ဲျခင္း၏ရည္ရြယ္မွာ ဌာေနတိိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ သစ္ေတာ စီမံ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ႏွင့္ စီမံ ခန္႔ခြဲမႈ အခန္းက႑အတြက္ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ရာတြင္ အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ တန္းတူအခြင့္အေရးရရိွေစရန္ႏွင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသူ အမ်ိဳးသမီး အသံမ်ား ပါဝင္လာေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။ စစ္တမ္းေကာက္ယူခ့ဲေသာေနရာမွာ ရြာငံျမိဳ႕နယ္ေက်ာက္ေတာေက်းရြာတြင္ စစ္တမ္းေကာက္ယူျပီး အိမ္ေျခ ၁၁၀ အနက္ အိမ္ေထာင္စု၂၅ စုတြင္ အသက္ ၁၉ မွ ၅၀ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထံမွေကာက္ယူခ့ဲျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စစ္တမ္းေကာက္ယူရာတြင္ အဓိက ကဏၭ ၃ခုျဖစ္သည့္ သစ္ေတာစီမံ အုပ္ခ်ဳပ္မႈတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခန္းကဏၭ၊ သစ္ေတာထြက္ ပစၥည္းရရိွမႈ၊ အသံုးျပဳမႈ ႏွင့္ ေရာင္းခ်မႈ က႑၊ သစ္ေတာ ႏွင့္ အရင္းအျမစ္ စီမံ ခန္႔ခြဲရာတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မႈ အခန္း ကဏၭ စသည့္ျဖင့္ ေကာက္ယူခ့ဲေၾကာင္း ေျပာဆိုတင္ျပခ့ဲပါသည္။
ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသူအမ်ိဳးသမီးေပၚအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈစစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္း _ Ms. Lwin Mar Aye (Green Rights Organization)
